YKS Barajı Kaldırılmasının Etkileri ve Eğitimcilerin Önerileri

YKS Barajının Kaldırılması: Ne Değişti?

2022 yılında Yükseköğretim Kurulu (YÖK), YKS’de uygulanan 150 ve 180 baraj puanlarını kaldırdı. Bu karar, sınavın ilk aşaması olan Temel Yeterlilik Testi’nde (TYT) Türkçe veya Matematik testlerinden birinde en az 0,5 net yapan adayların puanlarının hesaplanmasını sağladı. Böylece, diğer testlerde eksi net yapsalar bile adaylar tercih yapma hakkına sahip oldu. Lisans programları için ise TYT puanının hesaplanması ve Alan Yeterlilik Testi’nde (AYT) ilgili alanda en az 0,5 net yapılması yeterli.

Bu sistem, özellikle az tercih edilen bölümlerde kontenjanların dolmasını sağlarken, eğitim kalitesi ve öğrenci profili tartışmalarını da beraberinde getirdi. 2023’te 107, 2024’te 203 aday eksi netle üniversiteye yerleşirken, 2025’te bu sayı 179 olarak kaydedildi. Üstelik bazı öğrenciler, eksi netle burslu programlara bile kabul edildi.

Eksi Netle Kazanılan Bölümler

2025 YKS verilerine göre, eksi netle yerleşen öğrenciler hem ön lisans hem de lisans programlarında geniş bir yelpazede bölümlere kabul edildi. İşte öne çıkan bazı bölümler:

Sağlık Alanları: Diyaliz, patoloji laboratuvar teknikleri, fizyoterapi, odyometri.
Popüler Ön Lisans Programları: Çocuk gelişimi, bilgisayar destekli tasarım, aşçılık, sosyal hizmet.
Lisans Programları: Mimari restorasyon, uluslararası ilişkiler, grafik tasarımı.
Özellikle sağlık ve çocuk gelişimi gibi bölümler, eksi netle yerleşen öğrencilerin yoğunlukla tercih ettiği alanlar oldu. Bu durum, bazı bölümlerin düşük talep görmesi ve kontenjanların doldurulması gerekliliğiyle açıklanıyor. Şaşırtıcı bir şekilde, bazı öğrenciler bu bölümlerde %50 burs kazanmayı başardı, bu da sistemdeki açıkları daha görünür hale getirdi.

Eğitimcilerin Endişeleri ve Çözüm Önerileri

Eğitimciler, eksi netle üniversiteye yerleşme durumunun yükseköğretim kalitesini düşürdüğünü ve sistemin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini savunuyor. Uzmanlar, özellikle şu iki öneriyi öne çıkarıyor:

Test Bazlı Net Zorunluluğu: Şu anki sistemde, TYT’de Türkçe veya Matematik’ten 0,5 net yapmak yeterli. Eğitimciler, puan hesaplamasına kaynaklık eden tüm testlerden en az 0,5 net çıkarma zorunluluğu getirilmesini öneriyor. Bu, daha dengeli bir değerlendirme sağlayabilir.
Toplam Net Kuralı: Bir adayın, puan hesaplamasına kaynaklık eden testlerde toplam netinin sıfırın altında olması durumunda puanının hesaplanmaması gerektiği belirtiliyor. Böylece, tamamen başarısız sonuçlarla üniversiteye giriş engellenebilir.
Bu öneriler, eğitim sisteminin niteliğini artırmayı ve üniversite mezunlarının iş piyasasındaki yeterliliğini güçlendirmeyi hedefliyor. Eğitim Uzmanı Salim Ünsal, “Barajın kaldırılmasıyla bu sonuçlar bekleniyordu, ancak algoritmik olarak toplam eksi netle puan hesaplanması yanlış” diyerek sistemdeki sorunu vurguluyor.

Eksi Netle Üniversite: Avantaj mı, Dezavantaj mı?

Eksi netle üniversiteye yerleşme, bazı öğrenciler için bir fırsat gibi görünse de, uzun vadede ciddi sorunlar doğurabilir:

Avantajlar:

Daha fazla öğrencinin yükseköğretime erişimi.
Az tercih edilen bölümlerin kontenjanlarının dolması.
İşsizlik oranlarının kısa vadede düşmesi (öğrenciler işsizlik istatistiklerine dahil edilmiyor).

Dezavantajlar:

Eğitim kalitesinin düşmesi riski.
Mezunların iş piyasasında yeterlilik sorunu.
Üniversite diplomasının değerinin azalması.
Eğitimciler, özellikle diplomalı işsizlik oranlarının artabileceği konusunda uyarıyor. MEF Üniversitesi Rektör Yardımcısı Erhan Erkut, bu durumun “işsizliği dört yıl ötelemekten başka bir işe yaramayacağını” ifade ediyor.

Öğrenciler ve Aileler İçin Öneriler

Eksi netle üniversiteye yerleşme tartışmaları sürerken, öğrenciler ve aileler için bazı pratik öneriler:

Bilinçli Tercih Yapın: YÖK Atlas’ı kullanarak geçmiş yılların taban puanlarını ve netlerini inceleyin. Az tercih edilen bölümleri seçerken iş piyasasını araştırın.
Meslek Liselerine Yönelin: Eğitimciler, diplomalı işsizlik riskine karşı meslek liselerinin teknik eğitimine yönelmeyi öneriyor.
Ekstra Hazırlık: Üniversiteye yerleşen öğrenciler, özellikle eksi netle kabul edilenler, akademik becerilerini geliştirmek için ek kurslar alabilir.

YKS’de baraj puanının kaldırılması, 2025’te 179 öğrencinin eksi netle üniversiteye yerleşmesi gibi çarpıcı sonuçlar doğurdu. Sağlık, çocuk gelişimi ve grafik tasarımı gibi bölümler bu durumdan en çok etkilenenler arasında. Ancak eğitimciler, sistemin yükseköğretim kalitesini düşürdüğünü ve acilen reform yapılması gerektiğini savunuyor. Öğrencilerin bilinçli tercihler yapması ve eğitim sisteminin daha nitelikli bir yapıya kavuşması için öneriler hayata geçirilmeli.